Coaching kryzysowy w życiu prywatnym to kolejny artykuł z serii zarządzanie kryzysowe. Dzisiaj chcę się podzielić moim sposobem pracy z osobą w kryzysie, nakreślić jej charakterystykę oraz następujące po sobie kolejno etapy. Ponieważ trochę inaczej pracuje się z człowiekiem w kryzysie życiowym „Coaching kryzysowy w życiu prywatnym”, a inaczej firmą, która przechodzi kryzys lub z osobą, której życie zawodowe przechodzi zmianę „Coaching kryzysowy w biznesie” – podzieliłam ten temat na dwa artykuły. Kryzys prywatny osłabia bardzo często firmę i życie zawodowe, dlatego pod koniec tekstu jest ćwiczenie – poświęć mu chwilę swojej uwagi, żeby stać się jeszcze bardziej świadomym siebie.
Za tydzień zapraszam do przeczytania artykułu Coaching kryzysowy w biznesie.
Dlaczego to takie ważne?
Jestem jednym z sześćdziesięciu czterech certyfikowanych w Polsce coachów kryzysowych, jednym z dwudziestu sześciu certyfikowanych coachów kryzysowych w biznesie, trenerem rozwoju i emocji oraz Scrum Masterem. Wypracowałam swoją metodykę pracy opierając się na wiedzy, wieloletnim doświadczeniu i kompetencjach w wielu dziedzinach. Właśnie z tego powodu podchodzę do tematu kryzysu czy też sytuacji problemowych, a tym bardziej rozwojowych, kompleksowo, holistyczne, w oparciu o pozytywne rozwiązania, zorientowaniu na cel i możliwie szybkie rezultaty. Dzielę się moją wiedzą i doświadczeniem jeśli taka jest potrzeba, czerpiąc z bogatej wiedzy i doświadczenia osób, z którymi spotykam się na sesjach, a którym zazwyczaj brakuje świeżego lub innego spojrzenia na temat, innej perspektywy, poukładania emocji, relacji i priorytetów.
Coaching kryzysowy jest unikatowym podejściem do pracy z klientem w kryzysie.
Łączy w sobie dwa elementy: interwencję kryzysową oraz coaching.
Warto wiedzieć, że bardzo często kryzys objawia się somatycznie i tym w pierwszym etapie należy się koniecznie zaopiekować. Kiedy emocje dochodzą do głosu, niezależnie od tego czy objawia się to dużą wrażliwością, czy całkowitym odcięciem od nich, dużym osłabieniem ciała czy nadruchliwością – jest to czas na empatyczną obecność i stworzenie przestrzeni do przeżycia tych emocji. Dopiero w kolejnym etapie odzyskuje się krok po kroku przestrzeń do zmian, realizacji celów, zmiany postrzegania, motywację. Osoba w kryzysie odzyskuje siły, czas dla siebie i możliwość podejmowania decyzji opartych na jej potrzebach i skutkujących działaniem. Odnajduje relacje, które ją wspierają i modyfikuje relacje niszczące. Cel jest zawsze taki sam – powrót do stanu sprzed kryzysu lub zmiana sytuacji na jeszcze bardziej wspierającą i spokojną. Harmonia i zadowolenie w życiu prywatnym i zawodowym. Tak właśnie wygląda coaching kryzysowy w życiu prywatnym. Ja wzbogacam go jeszcze o trening emocji i budowanie większej świadomości i pewności siebie.
Najczęściej popełniany błąd
Jednym z największych błędów jest zmuszanie osoby w kryzysie do działania, do aktywności i realizowania planów opartych na konkretnych i rozpisanych w czasie celach. Osoba w kryzysie jest odcięta od swoich zasobów, jest odcięta od motywacji, możliwości kreatywnego lub długofalowego myślenia, czuje opór, którego nie umie określić i usunąć. Oczywiście często rozumie ona sens pewnych działań, niestety nie odnajduje do tego sił, motywacji, możliwości. Metody, które do tej pory wykorzystywała okazują się niewystarczające. Dlatego zwracam uwagę na to, żeby będąc w takim stanie lub towarzysząc komuś w kryzysie, nie korzystać z klasycznego procesu coachingowego. Ponieważ klasyczny coaching wykorzystuje dostęp do wszelkich wewnętrznych zasobów człowieka potrzebnych do realizacji celu, on sam potrzebuje tylko (albo aż) stworzyć konkretny plan oparty o wiedzę i możliwości. Tego w kryzysie nie jest się w stanie zrobić – w tym momencie kryzys się pogłębia, a człowiek zapada się jeszcze bardziej w negatywne emocje, ocenę siebie i postrzeganie świata.
Coaching kryzysowy w życiu prywatnym opiera się na obecności, pracy z emocjami, towarzyszeniu, krok po kroku, podczas często trudnych zmian, edukacji, budowaniu innej perspektywy, nowych priorytetów. Dopiero w końcowym etapie wykorzystujemy narzędzia klasycznego coachingu, żeby wprowadzić ostatecznie obrany cel w życie. Odbudowujemy krok po kroku dostęp do zasobów, poszerzamy je o potrzebną wiedzę, narzędzia, pozwalamy ciału odzyskać siły. Po powrocie do pełnej równowagi możemy dalej pracować nad realizacją konkretnych celów, jeśli się takie pojawią i jest taka potrzeba.
Charakterystyka osoby przeżywającej kryzys
Poniżej możesz zapoznać się z odczuciami i myślami osoby przeżywającej kryzys.
- Zakłopotanie – myśli „Nigdy wcześniej tak się nie czułam.”
- Dezorientacja – „Nie wiem co robić. Nie jestem w stanie jasno myśleć, czuję blokadę.”
- Zagrożenie – „Jestem zdenerwowany i przerażony.”
- Desperacja – myśli „Muszę szybko coś wymyślić.”
- Bezradność – „Nie mam siły, nie potrafię, nie umiem.”
- Presja – ” Konieczna jest szybka reakcja, natychmiastowej zmiana, pomoc.”
- Apatia -” Nic się nie da zrobić, nic nie pomoże.”
- Dyskomfort – „Jestem nieszczęśliwy, nie potrafię się odprężyć ani znaleźć sposobu uspokojenia.”
- Otępienie – „Nie czuję nic. Wszystko jedno co się stanie. To jest nieprawdziwe”.
Skuteczny coaching kryzysowy w życiu prywatnym nie dostarcza szablonowych, gotowych rozwiązań – to ciąg logicznie uporządkowanych, zaplanowanych kroków wzbogaconych o wiedzę i potrzebne narzędzia. Sprawia, że ofiara kryzysu jest w stanie poradzić sobie z problemem. Intensywność kolejnych etapów (patrz poniżej) zależna jest od indywidualnego stanu i rodzaju kryzysu. Inna będzie dynamika po przeżyciu na przykład kradzieży na ulicy, inna po stracie członka rodziny, inna w sytuacji, w której kryzys narastał miesiącami lub latami.
Szybkość
Rozpoczęcie coachingu kryzysowego natychmiast po zdarzeniu lub jak najszybciej w miarę możliwości. Pozwala to na złagodzenie stanu dezorientacji i odczucia niepokoju związanego ze zdarzeniem. Ważne jest także zdiagnozowanie, czy osoba nie stanowi zagrożenia dla życia swojego lub otoczenia. W tym czasie należy zadbać o posiłek, coś do picia, możliwość spokojnego i bezpiecznego snu lub odpoczynku. Bezsenność jest jednym z objawów kryzysu. Stanowi to problem, ponieważ w kryzysie ciało potrzebuje najbardziej snu do regeneracji i odzyskania siły fizycznej i mentalnej.
Jeśli jest to kryzys chroniczny – długotrwały, należy podjąć działania w momencie jego uświadomienia. Niekorzystnym zjawiskiem jest utrzymywanie w sobie przekonania, że „jakoś to będzie”, „samemu sobie poradzę”. Kryzys sam nie zniknie, będąc w stanie chronicznym człowiek najczęściej popada w jeszcze większą dysfunkcję, której z czasem zaczyna nie zauważać, choć pogrąża go coraz bardziej. Przykładem może być relaks przy lampce wina dla rozluźnienia raz w tygodniu, potem co wieczór, następnie butelka wina w weekend itd., chroniczne zmęczenie, bezsenność, wybuchowość, zawracanie ciągle do punktu wyjścia.
Odzyskanie kontroli
Wsparcie w uporządkowaniu powstałego w wyniku wydarzenia chaosu w świadomości osoby dotkniętej kryzysem, do chwili kiedy ona sama odzyska możliwość samodzielnej i racjonalnej oceny sytuacji lub problemu, który wywołał kryzys. Tu następuje diagnoza, kto i jaki obszar powinien podlegać kontroli. Jeśli osoba znajduje się na miejscu zdarzenia, to należy ją z niego wyprowadzić. Jeśli inicjatorami kryzysu są inni uczestnicy należy ją odseparować, ograniczyć kontakt fizyczny do niezbędnego minimum. Często należy w sposób dyrektywny pokierować osobą w kryzysie, jednakże bez używania siły czy wywierania presji fizycznie.
Rozpoznanie i ocena
Skupienie się na sytuacji tu i teraz oraz na wydarzeniach ją poprzedzających. Rozmowa powinna opierać się na pytaniach krótkich i jasno sformułowanych . Należy dać czas potrzebny na zastanowienie się nad odpowiedziami, nie przerywać kiedy osoba ma potrzebę dłuższej wypowiedzi, milczenie należy odpowiednio zinterpretować.
Uzgodnienie planu wyjścia z kryzysu
Uświadomienie przyczyny kryzysu i stanu w jakim osoba się znajduje oraz możliwości uruchomienia wewnętrznych mechanizmów pozwalających na wyjście z kryzysu. Tu ważne jest pokazanie innych istniejących możliwości oraz pobudzenie realnej nadziei na znalezienie skutecznego sposobu na wyjście z kryzysu. Odnalezienie możliwego wsparcia w rodzinie i otoczeniu. Zaopatrzenie w nową wiedzę umożliwiającą skuteczne poradzenie sobie z kryzysem. Empatyczna obecność połączona z odpowiednim motywowaniem oraz nadawaniem rytmu zachodzącym zmianom, a także zaopiekowanie się pojawiającymi się emocjami. Może być potrzebne głębsze rozpoznanie, pogłębiony wywiad o sytuacji sprzed kryzysu.
Celem jest możliwie jak najszybsze odzyskanie kontroli nad sytuacją i swoim życiem przez osobę w kryzysie.
Ćwiczenie dla Ciebie
Weź kartkę i długopis, znajdź dla siebie 10 minut całkowitego spokoju i ciszy.
Przeczytaj jeszcze raz odczucia i myśli osoby przeżywającej kryzys i wypisz na kartce wszystkie, które odczuwasz Ty sama/sam, lub które pojawiają się w Twoich myślach. Jeśli po ćwiczeniu widzisz, że tych punktów jest dość dużo – odpowiedz sobie na pytanie:
„Czy już czas skorzystać ze wparcia jakiegoś specjalisty?”
„Czego potrzebuję dla siebie w tym momencie?”
Nikt nie musi być z kryzysem sam. Pojawienie się kryzysu nie jest powodem do wstydu.
Niestety, bycie samemu bardzo często prowadzi do stanu chronicznego, a ten do kolejnych dysfunkcji i dyskomfortu.
Jeśli czujesz, że wszystko jest w porządku, a Twoja lista jest pusta, weź pozyskaną wiedzę i wykorzystaj ją, kiedy zauważysz potrzebę.
Gratuluję! Właśnie zrobiłaś/zrobiłeś coś bardzo ważnego dla siebie.
